"Tężyzna i jedność narodowa", 200 tys. osób w pochodzie. Tak rocznicę Konstytucji 3 Maja obchodzono przed wojną [ZDJĘCIA]

W Archiwum Państwowym przy ul. Jezuickiej w Lublinie znajduje się kopia Konstytucji 3 Maja pochodząca z ksiąg Grodu Łuckiego. - To jest wyjątkowy eksponat, ponieważ pokazuje, że tekst konstytucji został dosyć szybko rozpowszechniony za pośrednictwem starostw, czyli urzędów królewskich - tłumaczył "Wyborczej" Piotr Dymmel, dyrektor Archiwum Państwowego w Lublinie.

Dyrektor Dymmel dodawał, że w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie są przechowywane dwa egzemplarze oryginału.

Konstytucja 3 Maja została uchwalona 1791 roku, jak na tamte czasy był to dokument wyjątkowo nowoczesny.

Szczególnie uroczyste były obchody 125. rocznicy uchwalenia Konstytucji przypadające na 1916 rok. W pochodzie zorganizowanym z tej okazji w Warszawie wzięło udział 200 tysięcy osób. Również w Lublinie rocznica nie przeszła bez echa. W zbiorach Archiwum Państwowego w Lublinie jest plakat okolicznościowy wydany z tej właśnie okazji.

W tym samym roku ul. Czechowska w Lublinie zmieniła nazwę na 3 Maja i został wmurowany kamień węgielny pod przyszły pomnik, bez którego dziś trudno sobie wyobrazić Plac Litewski.

Zdjęcie zrobione w Winnicy w 1917 roku pokazuje, że pochody z okazji kolejnych rocznic uchwalenia Konstytucji 3 Maja były dosyć liczne. Dla ich uczestników była to dobra okazja do manifestowania postaw patriotycznych.

W 1925 roku władze pouczały, że uroczystości z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja mają "wykazać państwową siłę, tężyznę i jedność narodową".

A jak w tym roku wyglądały obchody rocznicy w Krępie pod Maciejowicami (powiat garwoliński)? Widać to na zdjęciu sprzed lat.

W archiwum przy ul. Jezuickiej zachowały się cztery fotografie dołączone do pisemnego sprawozdania z tego wydarzenia.

Widzimy na nich uczestników mszy odprawionej przy Kopcu Tadeusza Kościuszki.

W artystycznej części tej uroczystości był pokaz gimnastyki rytmicznej w wykonaniu dzieci z Publicznej Szkoły Powszechnej w Gończycach.

Ciekawostka ze zbioru afiszów i druków ulotnych 1861-1944. Oto plakat Polskiej Macierzy Szkolnej wydane z okazji zbiorki na Dar Narodowy 3 Maja.

Plakaty takie wyszły wydane w 1927 i 1930 roku. Obok godła znalazł się apel o wspieranie domów oświatowych, czytelni, bibliotek, szkół zawodowych oraz burs dla młodzieży.

Więcej o rocznicach obchodów uchwalenia Konstytucji 3 Maja można przeczytać na stronie Archiwum Państwowego w Lublinie.