Kiedy Ośrodek Brama Grodzka-Teatr NN zaprezentował kolekcję zdjęć, które udało pozyskać się od pewnej prywatnej osoby (zastrzegła sobie anonimowość), można było zobaczyć kadry z nieistniejących już ulic Lublina. Jednym z miejsc, które przykuwa szczególną uwagę jest ul. Szeroka z okazałymi, wysokimi kamienicami.
W latach 50. władze PRL zdecydowały, by zrobić w jej miejscu Plac Zebrań Ludowych, dzisiejszy Zamkowy. Obecnie funkcjonuje głównie jako parking. A kiedyś Szeroka była pełnym życia centrum dawnej dzielnicy. "Zawsze był duży ruch, mnóstwo przechodniów, sprzedawców niosących swój towar i głośnym krzykiem zachęcających do jego kupowania. Znaczna liczba nosiwodów dźwigała w żelaznych wiadrach wodę, małe dzieci bawiły się na ulicy, handlarki wystawały z różnymi sprzętami i naczyniami wypełnionymi pieczywem, słychać było nieustanny gwar rozmów, czasem kłótni" - pisał historyk Robert Kuwałek.
Na ulicy stały stoły, ławki, worki, na środku chodnika waga. Zawsze jeździł tędy sznur wozów. Fotomontaż pokazuje ul. Cyruliczą. Kamienice z lewej strony kadru zostały wyburzone.
Po części dawnej Szerokiej, przebiega też dziś al. Tysiąclecia. Trudno wyobrazić sobie, że z całej tej ulicy zachowała się jedynie dawna studnia (na placu manewrowym dworca autobusowego). Było tu kilka bożnic. Tutaj na początku XIX w., przy ul. Szerokiej 28 mieszkał sam Widzący z Lublina, znany na całym świecie cadyk, charyzmatyczny przywódca chasydów.
Na jednym z kadrów kolekcji prywatnego właściciela widać Szeroką już opustoszałą, bez mieszkańców. Przed kamienicami stoją za to konne wozy. Na zlecenie Niemców wywożone były nimi wszelkie wartościowe elementy architektury, jak ramy okien, które można było jeszcze do czegoś wykorzystać. Budynki były w ten sposób czyszczone przed ich wyburzeniem.
Od Szerokiej w bok prowadziła ulica Jateczna, przy której stała Wielka Synagoga, zwana także Synagogą Maharszala, najwspanialsza z lubelskich bożnic. Jedynym śladem po synagodze jest tablica pamiątkowa, u stóp Wzgórza Zamkowego.
Najbiedniejszą częścią dzielnicy żydowskiej była z kolei ul. Krawiecka, w miejscu której dziś przebiega kolejna wielka arteria - al. Unii Lubelskiej. "Wszystkie te domy miały wspólną cechę: dziurawe dachy, których nikt nie łatał całymi latami, krzywe schody, popękane fundamenty i przede wszystkim zamieszkane były przez niezliczone mrowie najuboższych Żydów lubelskich" - pisał o nieistniejącej już dziś ulicy Krawieckiej Robert Kuwałek. W pobliżu cerkwi, w miejscu nowego dworca busów, biegła z kolei Mostowa.
Akcja Reinhardt, w wyniku której zginęło około 2 mln Żydów, rozpoczęła się od likwidacji getta w Lublinie w nocy z 16 na 17 marca 1942 r. Sztab całej operacji znajdował się w Lublinie.
Za podstawę fotomontaży, które prezentujemy posłużyły zdjęcia nieistniejących ulic i domów dzielnicy żydowskiej. Część z nich pochodzi z kolekcji fotografii, które ostatnio trafiły do Ośrodka Bramy Grodzkiej - Teatru NN. Nałożyliśmy na nie widok współczesny.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze