Betonowe schrony z Roztocza to część tzw. Linii Mołotowa czyli pasa umocnień budowanego w latach 1940-41. Schrony te były uzbrojone w jedno lub dwa działa i od jednego do sześciu ciężkich karabinów maszynowych. Większość tych betonowych konstrukcji liczyła dwie kondygnacje, ale były i trzy kondygnacyjne.
Dolna kondygnacja z reguły znajdowała się pod ziemią i mieściła magazyny z żywnością oraz uzbrojeniem, a także miejsce przeznaczone na odpoczynek żołnierzy i toaletę. Wyżej znajdowały się stanowiska ogniowe i pomieszczenie dla dowódcy schronu. Wejścia broniła gazoszczelna śluza i pancerne drzwi.
Schrony były wyposażone w agregaty, a prąd przydawał się chociażby do oświetlenia. Bunkry miały też łączność telefoniczną. Po zakończeniu budowy takiego schronu, maskowano go specjalnymi siatkami i przysypywano ziemią. Główną siłą roboczą byli żołnierze, ale czasem do pomocy przy budowie linii Mołotowa brali miejscową ludność. Praca cywilów ograniczała się jednak np. do wykopania rowu. Bo po wykonaniu pierwszego etapu prac, teren budowy żołnierze ogradzali trzymetrowym murem i zabraniali na niego wchodzić pod groźbą kary śmierci.
Atak Niemców na ZSRR w czerwcu 1941 r. zaskoczył budowniczych schronów. Części z nich nigdy nie udało się ani wykończyć ani wyposażyć. W sumie sowieci zrealizowali zaledwie 25 proc. planu linii Mołotowa, co oznacza, że powstało 2, 5 tys. Schronów, ale z nich całkowicie wyposażono jedynie tysiąc.
Około 1950 r. Wojsko Polskie zinwentaryzowało schrony w Polsce i doliczyli się około stu. Niektóre zostały nawet odnowione i przeznaczone dla wojsk Układu Warszawskiego na wypadek wojny.
Na Roztoczu najwięcej schronów znajdziemy wokół wzniesień: Hrebcianka, Brusno, Wielki Dział, Goraje, a także koło Lubyczy Królewskiej. Poszukiwacze tych pamiątek po II wojnie powinni zaopatrzyć się przede wszystkim w dobrą mapę, na której bunkry zostały oznaczone, ale to i tak nie zagwarantuje udanych poszukiwań. O schrony najlepiej pytać miejscowych, bo najczęściej są kompletnie zarośnięte i przez to niewidocznie. Najłatwiej szukać ich jesienią kiedy opadną liście z drzew.
Przy zwiedzaniu schronów trzeba zachować szczególną ostrożność, bo można natknąć się na dziury w podłodze lub wystające druty. Przyda się też latarka. Poza tym do schronów lepiej nie chodzić samemu, bo gdy na przykład wpadniemy w jakąś dziurę, trudno nam będzie wezwać pomoc ? schrony są oddalone od zabudowań a komórki często w nich nie mają zasięgu.
Na razie przeznaczenie schronów bywa różne. Na przykład bunkier, który znajduje się na cmentarzu we wsi Machnów Nowy służy jako... podest pod ołtarz. Podczas uroczystości, odprawiane są na nim msze. Kilka lat temu, kiedy lokalne władze myślały o wypromowaniu linii Mołotowa dla turystów, jedna z osób myślała, by w jednym z radzieckich bunkrów urządzić restauracje, ale z tego pomysłu nic nie wyszło.
Zwabienie na Roztocze Wschodnie turystów dzięki linii Mołotowa nadal jest aktualne. Władze Lubyczy Królewskiej pracują właśnie nad uruchomieniem spływu kajakowego po Sołokiji. Jak opowiada sekretarz gminy Lubyczy Królewskiej Marek Kellner jego początek planowany jest w miejscowości Ruda Żurawiecka, a koniec w miejscowości Kornie. A w połowie trasy, w miejscowości Teniatyska, gdzie znajduje się kilka schronów, turyści będą mogli wysiąść, zostawić kajak i obejrzeć bunkry. Linia Motłotowa zostanie oznaczona.
W internecie można znaleźć kontakt do ludzi, którzy oferują oprowadzanie po schronach. Jeśli skorzystamy z usług tych lokalnych przewodników, na pewno zaoszczędzimy sporo czasu. Samemu bunkrów trzeba się czasem nieźle naszukać.
Korzystałam z książki "Roztocze Wschodnie. Przewodnik nie tylko dla turystów" Pawła Włada i Marka Wiśniewskiego
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze