Uczą seniorów jak wysyłać maile, robić zakupy czy sprzedawać rękodzieło. To latarnicy

- Analfabetyzm cyfrowy to jeden z największych i najbardziej wstydliwych problemów cywilizacyjnych Polski. Jeśli chodzi o grupę emerycką, z internetu korzysta niespełna 10 proc. ludzi, podczas gdy np. w Norwegii - 80. Chcemy to naprawić - mówi Krzyztof Głomb, prezes stowarzyszenia ?Miasta w internecie?.

- Do latarników zgłosiłam się jako jedna z pierwszych, trzy lata temu - mówi Urszula Jarosz. - Prowadziłam wtedy firmę, dostarczałam internet na jednym z krakowskich osiedli. Kiedy dowiedziałam się o projekcie od razu wiedziałam, że muszę być jego częścią. Pojechałam na szkolenie i zakochałam się w idei. Firmy już nie mam, ale wciąż jestem latarniczką. Teraz nie wyobrażam sobie życia bez tego. Zmiany, których jesteśmy prowodyrami da się zaobserwować wszędzie. To największa satysfakcja. Seniorzy się rozwijają, wciąż uczą się nowych rzeczy. Swoje zajęcia prowadzę w Krakowie i okolicznych miejscowościach. Przeszkoliłam już ponad 600 osób. Lubię prowadzić zajęcia w małych miejscowościach i wsiach. Jak to działa? Najpierw trzeba zrobić grunt. Dzwonię do gminy, przedstawiam się i pytam o dostęp do komputerów. Z tym bywa różnie. Czasem gmina lub ośrodek kultury daje daję nam tylko salę, bo nie dysponuje żadnym sprzętem. W domu mam pięć laptopów, stare to stare, ale działają. Pakuje wszystkie pięć do plecaka i jadę. Potem jest rozpuszczanie wici. Najlepiej działa marketing szeptany, czyli poczta pantoflowa.

- Najpierw "wyciągamy" lokalnych liderów, społeczników - opowiada Urszula Jarosz. - Zarażamy ich ideą. Potem już następuje reakcje łańcuchowa. Na pierwsze spotkanie przychodzi pięć osób, na drugie dziesięć i tak dalej. Średnia wieku - ok. 60 lat. Jedna sąsiadka pokazuje drugiej, że na komputerze nauczyła się sprawdzać rozkład autobusu, kolejna, że zapisała się do lekarza. Ale pierwsze zajęcia to zawsze wzajemne badanie terenu. Pytam co słyszeli o komputerach. Potem ze względu na zainteresowania dzielę uczestników na grupy. Jedni chcą nauczyć się skype'a, bo mają rodzinę za granicą. Panie interesują się tym jak mogą sprzedawać rękodzieło, serwetki, ozdoby świąteczne. Jedna z pań, które przeszkoliłam jest malarką. Na zajęciach nauczyła się sprzedawać obrazy na allegro. Sporo na nich zarabia. Mam kilku mężczyzn, których interesuje wędkarstwo. W internecie kupują różne narzędzia, spławiki, wędki itp. Każdy znajdzie powód, by oswoić się z internetem. Sześć spotkań po ok. dwie godziny. Tyle wystarczy, żeby nauczyli się podstaw. Po takim kursie potrafią znaleźć podstawowe informacje, wysłać maila, sprawdzić pogodę, zrobić zakupy. Na koniec zostawiam mój numer. Kursanci dzwonią często. Czasem z problemami z komputerem, a czasem z życzeniami na święta. Dzięki temu wiem, że staję się kimś ważnym w ich życiu.

- Jestem perfekcjonistą - mówi Robert Jurek. - Każde spotkanie szczegółowo relacjonuję. Stąd chyba to wyróżnienie, bo za co innego? Przecież robię tylko to, co do mnie należy. Kiedy ogłoszono, że zostałem latarnikiem roku, przeżyłem coś niesamowitego. Nigdy nie byłem tak wzruszony. Trzy lata temu zobaczyłem ogłoszenie, że można zostać latarnikiem, zaintrygowała mnie nazwa. Od razu wiedziałem, że muszę to robić. Na co dzień zajmuję się wychowaniem niepełnosprawnego syna, dorosłego faceta.
Nie chcę zbawiać świata, ale w pewnym momencie swojego życia dostałem wiele od innych. Obcy ludzie pomagali mi opiekować się synem, miałem dużo wsparcia. Teraz przyszedł czas, żeby coś oddać. Po prostu. Bez żadnych górnolotnych idei. Umiem poruszać się w internecie, podobno mam zdolności belferskie, więc dlaczego miałbym się tym nie dzielić z innymi? Przez trzy lata przeszkoliłem ok. 400 osób. Co z tego mam? Satysfakcję. Cieszę się, że komuś ułatwiam życie.

- W mojej wsi jestem już rozpoznawalny - zauważa Robert Jurek. - Mówią: "To ten latarnik, on cię nauczy wszystkiego z tym internetem". Ale wszystkich jeszcze nie nauczyłem. Dzielę ludzi na trzy grupy: Ci, którzy chcą się uczyć i nie mają możliwości; ci, którzy nie wiedzą, że chcą i ci którzy wiedzą, że nie chcą. Tych ostatnich nie warto przekonywać na siłę. Nawet kiedy sąsiad w ich wieku przychodzi do nich z tabletem i pokazuje, że może sprawdzić rozkład autobusu nie wychodząc z domu, to i tak do nich nie przemawia. Po trzech latach działania programu wszyscy przeszkoliliśmy 300 tys. ludzi. Jest sporo pracy. Największą moją porażką jest to, że nie udało mi się nauczyć mojej mamy. Bardzo się opierała. Za nic nie chciała siąść do komputera. Nie jesteśmy w stanie nadążyć za technologią, która rozwija się w szaleńczym tempie. Ten wyścig wiecznie będziemy przegrywać. Kwestia tylko czy o kilometr czy o sto metrów.

- W telefonie mam mnóstwo fajnych aplikacji. Lubię technologię. Chce się tym dzielić. Kiedy widzę uśmiech na twarzy 70-latka, który wysłał swojego pierwszego e-maila, czuje po prostu radość 0 opowiada Mariola Drosd. - To tak jakby odkrywali nową rzeczywistość, bo dla nich to zupełnie inny świat. W obsłudze komputera i surfowaniu po sieci przeraża ich tempo. Nieraz przychodzi wnuczek do babci, mówi, że tu się włącza, tu się klika, na ekranie nagle pojawiają się i znikają jakieś kwadraty, to wzbudza niepokój, a nawet się strach. - Ja tego nie okiełznam, myśli babcia. Tak więc grunt to cierpliwość. Na zajęciach każdą czynność powtarzam kilka razy, mówię spokojnie, wyraźnie i powoli.

- Na któreś zajęcia przyszła do mnie pani i powiedziała, że tablet ma już od dwóch lat, ale bała się go włączać - wspomina Drosd. - Barierą nie jest na pewno brak sprzętu, ani dostęp do internetu, bo jest on już prawie wszędzie. Ale chodzi przede wszystkim o strach i poczucie, że nie jest mi to do niczego potrzebne. Staramy się pokazywać, że jednak jest. A na dodatek, że nie jest to fizyka kwantowa. Na kursie na prawo jazdy nie uczy się ile cylindrów ma każdy silnik. Uczy się prowadzić. To samo jest u nas. Nieważne jak to działa, ważne, że działa. Najpiękniejsze jest to w jaki sposób seniorzy się potem otwierają. Mówi się, że internet powoduje osłabienie więzi, zamknięcie się na ludzi. To nieprawda. Nasi podopieczni potem umawiają się na spotkania, wychodzą razem, organizują wycieczki. Rodzi się jakaś wspólnota.

Latarnicy Polski Cyfrowej to lokalni animatorzy, których zadaniem jest zachęcanie przedstawicieli pokolenia 50+ do zrobienia pierwszego kroku w internecie.
Prowadzą zajęcia wszędzie tam, gdzie jest dostęp do sieci: w bibliotekach, remizach Ochotniczych Straży Pożarnych, telecentrach i innych obiektach. Obecnie w Polsce działa blisko 3 tys. certyfikowanych latarników. Ich aktywność składa się na ogólnopolski program działań podnoszenia kompetencji cyfrowych osób wykluczonych i pobudzania popytu na usługę szerokopasmowego dostępu do internetu.

Projekt realizuje Stowarzyszenie "Miasta w Internecie" przy współpracy z Ministerstwem Administracji i Cyfryzacji. Według badań stowarzyszenia 10 z 13 milionów Polaków generacji 50+ w ogóle nie korzysta z internetu. - Przyjęliśmy metaforę latarni morskich i opiekujących się nimi latarników. Latarnia morska wskazuje drogę tym, którzy potrafią odczytywać wysyłane przez nią sygnały - mówi Krzysztof Głomb, prezes stowarzyszenia "Miasta w internecie". -Tak jak każdy żeglarz powinien korzystać z tych sygnałów, tak każdy Polak powinien potrafić korzystać z internetu, sprzętu komputerowego, telefonów komórkowych i różnych urządzeń teleinformatycznych.