To zdjęcie, choć niewyraźne, pokazuje kolumnę czołgów poruszających się po Lublinie w noc ogłoszenia stanu wojennego. Garbacz zrobił je z okna akademika "Femina".
Aleja PKWN to dziś ulica Głęboka. Teraz między ulicą a starymi akademikami, w tym Feminą, wyrosły nowe akademiki.
Gdy od końca sierpnia 1980 cała Polska tętniła na fali powstania NSZZ Solidarność Związek Radziecki gniewnie spoglądał na karnawał Solidarności w Polsce. Sowieci wymyślili straszak na niesfornych Polaków i wiosną 1981 r. zorganizowali w Polsce wielkie ćwiczenia wojsk Układu Warszawskiego.
Garbacz, wówczas student archeologii UMCS natknął się na sowieckich żołnierzy pod Kazimierzem Dolnym w trakcie praktyk terenowych. Pstryknął im taką fotkę. Jakość zdjęcia średnia, ale fotograf nie podnosił aparatu do oka, by nie wzbudzać podejrzeń.
Tę skarbonkę stojącą na Rynku Starego Miasta przed Trybunałem Koronnym pamięta wielu starszych i młodszych mieszkańców Lublina. Można było do niej wrzucać datki na odnowę zabytków.
To zdjęcia Garbacz zrobił w latach 80-81. Może w okolicy 1 maja, bo na Trybunale obok biało - czerwonej wisi czerwona flaga?
Spacerując po Lublinie Garbacz zaszedł w ten staromiejski zaułek. Bałagan, śmieci, jakieś deski... Nie mamy stuprocentowej pewności, ale prawie na pewno to uliczka Ku Farze dziś malownicza. Uporządkowana.
W tamtym czasie NSZZ Solidarność, choć legalna, nie miała dostępu do środków masowego przekazu (oprócz gazety Tygodnik Solidarność). W Lublinie Solidarność rozwiązała ten problem ustawiając na placu Litewskim gabloty, w których wieszano związkowe informacje.
Jak widać taka forma kontaktu Solidarności ze społeczeństwem była dość popularna
27 marca 1981 roku na UMCS studenci zorganizowali jednodniowy strajk ostrzegawczy. Strajk był pokłosiem wydarzeń w Bydgoszczy, gdzie milicja brutalnie pobiła działaczy Solidarności w trakcie sesji tamtejszej Wojewódzkiej Rady Narodowej
O strajku informował napis wyklejony w oknach parteru budynku rektoratu od ul. Radziszewskiego, która wówczas nosiła nazwę ulicy Marcelego Nowotki.
W czasie owego jednodniowego strajku na UMCS dla studentów wystąpił lubelski bard Ryszard Borkowski.
Zamach na Jana Pawła II do którego doszło 13 maja 1981 roku był szokiem dla Polaków. Ogromny tłum zgromadził się nazajutrz na mszy za zdrowie papieża w kościele akademickim KUL.
Przypomnijmy, że wówczas, wiosną 1981 roku na fali wolnościowych nastrojów, które przyniosło powstanie Solidarności z inicjatywy społeczeństwa na pl. Litewskim przywrócono pomnik Konstytucji 3 Maja, który pierwotnie ustawiono tam w 1916 r. Przy tej okazji pomnikowi dodano orła w koronie, co musiało być dla komunistów solą w oku.
Na tym zdjęciu Garbacz uwiecznił ekipę robotników przygotowujących cokół pomnika.
Kościół akademicki KUL nie jest duży, ale jak ogromny tłum musiał zgromadzić się wtedy, by nawet na placu przed nim, znacznie obszerniejszym niż dziś (w pobliżu nie było przecież Collegium Jana Pawła II) zgromadziły się setki ludzi.
Pokłosiem zamachu na papieża był także marsz przeciw terroryzmowi zorganizowany w Lublinie 17 maja 1981 roku. Studenci przygotowali na tę okazję transparent z hasłem "Uwolnić więźniów politycznych", których wtedy (choć władza komunistyczna tolerowała opozycję pod postacią Solidarności) całkiem sporo siedziało w więzieniach.
W 1981 roku jednym z bohaterów społeczeństwa był Czesław Miłosz. Poeta, którego twórczość była zakazana w PRL (wszak Miłosz był "uciekinierem", w 1951 r. wystąpił o azyl polityczny we Francji) otrzymał pod koniec 1980 r. nagrodę Nobla więc władze chcąc nie chcąc musiały zgodzić się na jego pierwszą od wielu lat wizytę w Polsce.
Miłosz gościł w Lublinie na KUL 12 czerwca 1981 r.
W czerwcu 1981 r. Lublin odwiedził inny bohater ówczesnych dni - Lech Wałęsa. Przywódca Solidarności gościł na KUL, ale spotkał się także z szerszą rzeszą mieszkańców Lublina na stadionie Lublinianki. Spotkanie z Wałęsą zgromadziło na trybunach obiektu przy ul. Leszczyńskiego takie tłumy
To ulica Królewska, gdzie wtedy (i dziś także) mieściła się siedziba regionu Solidarności. 28 października 1981 r. Solidarność zorganizowała w całym kraju godzinny strajk ostrzegawczy przeciw pogarszającej się sytuacji. Państwo bankrutowało, w sklepach praktycznie nic nie było, a władza winą za ten paraliż obciążała Solidarność. Potajemnie komuniści już szykowali stan wojenny.
Napięcie już dało się podskórnie wyczuć co widać na twarzach ludzi, którzy w czasie tego godzinnego strajku zgromadzili się pod siedzibą Solidarności na ul. Królewskiej.
Nad strajkującymi studentami UMCS wisi karykatura generała Wojciecha Jaruzelskiego, wówczas już premiera i 1 sekretarza PZPR. To zdjęcie z listopada 1981 roku.
Na UMCS wybuchł wówczas strajk okupacyjny przeciw decyzji władz, które mianowały nowego kuratora oświaty bez konsultacji z Solidarnością.
Sądząc choćby po nakryciach głowy atmosfera na strajku była także luźna.
Oto Krzysztof Garbacz w tamtych czasach.
Gdy wybuchł stan wojenny, negatywy ukrył w domu swych rodziców w Biłgoraju, a potem w Sandomierzu i Tarnobrzegu.
Dopiero po 25 latach od tych wydarzeń odnalazł go lubelski dokumentalista Grzegorz Linkowski aż w Zielonej Górze, gdzie dziś mieszka Garbacz. Wtedy w Chatce Żaka zorganizowano pierwszą wystawę tych zdjęć, a w 2011 roku w obszernym albumie wydał je lubelski oddział Instytutu Pamięci Narodowej.
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze