Przebudowa Krakowskiego Przedmieścia i powstanie deptaka znalazło się w plebiscycie 'Wyborczej' na na najważniejsze wydarzenie 25-lecia w Lublinie, który zorganizowaliśmy w 2014 r. To jednak była tylko część wielkiej przebudowy miasta z połowy lat 90.
- Wszystko zaczęło się od decyzji prezydenta Pawła Bryłowskiego na początku 1995 r. po awarii sieci podziemnej, do której doszło w pobliżu Bramy Grodzkiej - opowiadała "Wyborczej" architekt Ewa Kipta, która zajmowała się rewitalizacją lubelskiego Starego Miasta. w połowie lat 90. była projektantem w miejskiej pracowni urbanistycznej, wchodzącej w skład wydziału budownictwa, urbanistyki i architektury.
Fot. Wojciech Jargiło
Stare rury wodociągowe i kanalizacyjne co chwilę dawały o sobie znać - nieszczelne instalacje w podłożu lessowym powodowały, że dość często powstawały zapadliska. - Pewnego razu, jeszcze w latach 80-tych, przed kamienicą Rynek 7 powstała taka dziura, że mogła zmieścić się w niej ciężarówka - wspominała Ewa Kipta. Właśnie decyzja prezydenta Bryłowskiego o kompleksowej wymianie sieci zapoczątkowała cały proces zmian, które miały doprowadzić do poprawienia jakości centrum miasta.
Ale stare instalacje nie były jedynym problemem dzielnicy. Kamienice na Starym Mieście były w fatalnym stanie. Poza tym nie było tam po co przychodzić.
Opracowany m.in. przez Ewę Kiptę zarys strategii rewitalizacji Starego Miasta składał się z czterech punktów. Po pierwsze chodziło o to, by zmodernizować uzbrojenie i poprawić jakość przestrzeni publicznych łącznie z oświetleniem. W ślad za tym miał pójść rozwój oferty usługowej i turystycznej.
Fot. Wojciech Jargiło
Rada miasta podjęła nawet uchwałę pozwalającą na wykwaterowania mieszkań w parterach kamienic, by właściciele mogli udostępniać te lokale przedsiębiorcom i w ten sposób zarabiać na dalsze prace renowacyjne. Takie wykwaterowania umożliwiły powstanie wielu sklepów, galerii, restauracji.
Fot. Wojciech Jargiło
Na Starym Mieście zagościć miała również kultura a w zasadzie to właśnie ona miała spowodować, że dzielnica będzie atrakcyjna. Elementem programu rewitalizacji była też poprawa warunków mieszkaniowych. Program przewidywał również dwa zadania na zewnątrz Starego Miasta, które miały istotne znaczenie dla jego ożywienia. Pierwszy z nich mówił o zapewnieniu parkingów na jego obrzeżu, co wiązało się z modernizacji placu Zamkowego i Katedralnego oraz o budowie parkingu podziemnego na tyłach ratusza (ten akurat nigdy nie powstał).
Fot. Wojciech Jargiło
Kolejnym punktem rewitalizacji Starego Miasta było połączenie go z 'nowym' Lublinem.
- To była wydzielona enklawa, która umierała ekonomicznie. Zapuszczanie się tam to było ryzyko, bo można było oberwać - tak Stare Miasto z lat. 90 wspominał w rozmowie z "Wyborczą" Paweł Bryłowski, prezydent Lublina w latach 1994-98. - Z dziesięciolecia na dziesięciolecie było coraz gorzej. Bryłowski podkreślał, że bardzo ważną kwestią było połączenie z tej dzielnicy z 'nowym' Lublinem. Temu połączeniu miała służyć likwidacja ronda na placu Łokietka oraz budowa deptaka.
Prezydent Bryłowski wspominał, że na początku jego kadencji musiał podjąć decyzję czy postawić na renowację śródmieścia czy budowę lotniska w Świdnku. Wygrała ta pierwsza inwestycja. Wszystkie prace zostały sfinansowane z kasy miasta.
Jacek i Urszula Cieplińscy, projektanci deptaka, wyznaczyli na nim trzy miejsca na rzeźby plenerowe. Pierwsza z nich miała stanąć na placu Łokietka. - Ponieważ nie było wtedy w Lublinie żadnego konnego pomnika, pomyśleliśmy, że można wypełnić tę lukę. Zaproponowaliśmy króla Łokietka, pojawiły się też głosy, że może jednak to Władysław Jagiełło jest ważniejszy dla Lublina - opowiadał przed kilkoma laty 'Wyborczej' Jacek Ciepliński. Była też opcja zapasowa: gdyby ktoś uznał, że rzeźba konna jest zbyt patetyczna, miała powstać fontanna z kozami, które maszerowałyby od strony ulicy Koziej i wchodziły do fontanny.
Fot. Wojciech Jargiło
Drugą rzeźbą, którą zaproponowali projektanci, był koziołek. Miał stanąć na wysokości ulicy Wróblewskiego, blisko środka deptaka. Fotografujący się przy nim turyści mieliby w tle symbol miasta, czyli koziołka, i jednocześnie Bramę Krakowską. Koziołek, który powstał za czasów prezydenta Andrzeja Pruszkowskiego, to nie to o co chodziło projektantom. Trzecia z rzeźb miała wtapiać się w tłum. Mogłaby przedstawiać np. kogoś, kto kuca i związuje sznurowadło albo idzie z parasolką, z której spływa woda. Mogła to być też grupa przechodniów.
Fot. Wojciech Jargiło
Renowacja centrum Lublina nie ograniczała się tylko do deptaka i Starego Miasta. Inwestycja obejmowała modernizację całego ciągu od pl. Zamkowego razem ze schodami do Zamku, aż do Ogrodu Saskiego. Wymienione wtedy zostały instalacje, często przedwojenne, nawierzchnia, wzmocnione piwnice kamienic. Prace objęły też ul. Kozią i Zieloną oraz wzmocnienie fundamentów i dach nad Teatrem Starym, należącym wtedy do skarbu państwa.
Fot. Wojciech Jargiło
'Stare Miasto było wycięte z organizmu miejskiego jako swoiste slumsy. Wejście tam w razie konieczności stanowiło pewnego rodzaju akt odwagi, toteż i nikt bez wyraźnej potrzeby tam się nie zapuszczał. Niewiele zresztą było powodów, żeby przekraczać którąś z bram prowadzących do tej enklawy: nocna apteka, Czarcia Łapa, bar mleczny tam gdzie dziś informacja turystyczna, ślub w urzędzie stanu cywilnego, no i uczniowie musieli chodzić do liceum plastycznego mieszczącego się w Bramie Grodzkiej - i to z grubsza wszystko.
Widać było niezwykłą starą urodę zaniedbanych kamienic i uliczek, ale możliwość, że to wszystko kiedyś ożyje, wydawała się czystą abstrakcją. Jeszcze na początku lat 90. byłem w tej sprawie pesymistą' - pisał w 'Wyborczej' o Starym Mieście Michał Pielak.
Fot. Wojciech Jargiło
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze