Takich pytań, jak w tytule tego slajdu postawimy jeszcze kilka razy w tej fotogalerii. Wokół samolotu widzimy grupę wojskowych i cywilów. Niektórzy mają głowy zadarte do góry, więc zapewne obserwowali inny samolot krążący w powietrzu.
A jaka maszyna stoi na ziemi? Nie przypomina raczej samolotów z serii "Lublin" produkowanych w fabryce Plagego i Laśkiewicza, później działającej pod nazwą Lubelskiej Wytwórni Samolotów. Z dużą dozą niepewności stawiamy na samolot PWS - A, czyli produkowany w Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej samolot na czeskiej licencji Avia BH - 33.
Tu widzimy dwa samoloty stojące na lądowisku. Podobnie jak w przypadku poprzedniego zdjęcia trudno nam, laikom, dojść jaki to model, ale stawiamy na produkowany w Lublinie samolot LWS - 2 "Czapla"
Wśród zdjęć należących do dziadka pani Anny zachowała się też taka, wyblakła już, fotografia. Jeśli nas wzrok nie myli to szybowiec.
Emblemat "PWS" na ogonie tego samolotu sugeruje, że to nie egzemplarz wyprodukowany w Lublinie, ale w Podlaskiej Wytwórni Samolotów. Ale nazwy modelu nie jesteśmy w stanie odgadnąć
Oto bez wątpienia wodnosamolot, wyprodukowany zapewne jeszcze w latach 20., sądząc po tym, że to dwupłatowiec. W rozwikłaniu tej zagadki mogłoby pomóc zidentyfikowanie herbu widniejącego na kadłubie, ale takiej ośmiornicy nie znaleźliśmy choćby w herbie Morskiego Dywizjonu Lotniczego, który w latach II Rzeczypospolitej stacjonował w Pucku.
Na tej fotografii widzimy ten sam wodnosamolot w locie. W dole skrawek wybrzeża. Widać sporo otwartej przestrzeni, więc wątpimy czy to zdjęcie wykonano w Pucku. Może raczej gdzieś w okolicach Gdyni.
Ale przede wszystkim - co to za maszyna? Stawiamy, że to produkt fabryki Plagego i Laśkiewicza w Lublinie - Lublin R. VIII
Takich zdjęć w archiwum pani Anny znajdujemy dość sporo. Wypadków z udziałem maszyn produkowanych w Lublinie było dużo i to głównie w pionierskich latach, w pierwszej połowie lat 20., gdy w Lublinie produkowano dla polskiego lotnictwa samoloty Ansaldo na włoskiej licencji.
Jeśli w takiej maszynie dochodziło do awarii, która powodowała ogromne kłopoty w locie, to kończyło się niestety tak jak na tym zdjęciu - śmiercią nieszczęsnego pilota, które ciało wyraźnie widać obok samolotu.
Jeden z pierwszych lotów samolotu wyprodukowanego w Lublinie, w kwietniu 1922 r. skończył się tragedią. Samolotem Ansaldo lecieli chorąży Józef Ryba i sierżant Wiktor Górski. W powietrzu gdzieś nad Lublinem z maszyną stało się coś złego. Obaj piloci to widzieli, a samolot szybko tracił wysokość. Szans na ratunek nie mieli żadnych, zdesperowany Ryba wyskoczył z niego jeszcze w powietrzu, około 300 metrów nad ziemią.
Górski został za sterami do końca. Samolot uderzył w ziemię na łąkach na Rusałce z tak ogromną siłą, że ciało pilota wbiło się w ziemię po kolana, a szczątki kończyn i głowy leżały rozrzucone dookoła.
Niefortunne historie z Ansaldo to pożywka dla zwolenników spiskowej teorii dziejów, bo w tamtym czasie w fabryce w Lublinie pracował niejaki Józef Tyrański vel Gebauer, jak się później okazało szpieg czechosłowacki, a w okresie międzywojennym Czechosłowacja na pewno nie należała do państw przyjaznych Polsce.
Czy katastrofy samolotów Ansaldo były robotą tego szpiega? Nie ma na to żadnych dowodów, ale przyznacie, że taka teoria przemawia do wyobraźni.
Oto jedyne zdjęcie dziadka pani Anny, które zostało opisane miejscem i datą. Wiemy więc, że wykonano je w Lublinie 27 sierpnia 1929 roku. Jak to się stało, że samolot, przy którym stoi grupa ludzi leży do góry nogami? Mamy nadzieję, że nikt nie ucierpiał przy tej okazji.
To zapewne część załogi fabryki Plagego i Laśkiewicza, a może już LWS.
Dlaczego fabryka panów Plagego i Laśkiewicza stała się Lubelską Wytwórnią Samolotów? W połowie lat 30. rząd uznał, że tak strategiczna gałąź przemysłu jak branża zbrojeniowa powinna być państwowa, więc najpierw fabrykę Plagego i Laśkiewicza pozbawiono zamówień wojskowych co ją skutecznie wykończyło. Następnie upadłe przedsiębiorstwo upaństwowiono i przemianowano na LWS.
Data wykonania tego zdjęcia jest nieznana. Możemy jedynie przypuszczać, że to msza polowa dla pracowników lubelskiej fabryki.
Wydarzenie musiało mieć charakter bardzo uroczysty, bo nie obyło się bez przemówień.
Oto legitymacja służbowa pana Wacława Niecieckiego, pracownika Lubelskiej Wytwórni Samolotów. Pan Nieciecki to oczywiście dziadek pani Anny Kraciuk, która udostępniła nam te zdjęcia.
"Przez kolegów był nazywany Wujciem gdyż był trochę starszy od kolegów z pracy" - opowiedziała nam pani Anna. Jej dziadek pracował przed wojną w fabryce w Lublinie, a po wojnie w Świdniku, gdy tam zaczął rozwijać się przemysł lotniczy.
W czasie wojny trafił do obozu na Majdanku, ale jego małżonka, czyli babcia pani Anny zdołała go stamtąd wykupić.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze