Właściciel tych zdjęć Edward Chominiuk był kierownikiem budowy Placu Zebrań Ludowych, wiaduktu i schodów prowadzących do Zamku.
Wtedy, w 1954 r., na X - lecie powstania Polski ludowej władza postanowiła podarować swojej pierwszej "stolicy" socrealistyczny prezent, czyli w miejsce zburzonych ulic i domów nowy, wielki Plac Zebrań Ludowych, domy wokół placu i urządzenie terenu wokół Zamku, który na dodatek przestał być więzieniem o wyjątkowo złej sławie.
Mimo że na poprzednim zdjęciu widać ciężki sprzęt, to większość prac wykonywano ręcznie. To robotnicy siłą swoich mięśni pchali widoczne na zdjęciu wagoniki.
"Niech żyje klasa robotnicza Lublina", "Niech żyje socjalistyczny Lublin miasto Bieruta, Buczka i Jóźwiaka". Hasła z transparentów miały zagrzewać robotników do wytężonej pracy.
Bierut urodził się na terenie dzisiejszego Lublina i spędził tu dzieciństwo i młodość. Marian Buczek, działacz Komunistycznej Partii Polski działał w Lublinie jeszcze gdy należał do Polskiej Partii Socjalistycznej. Z kolei Franciszek Jóźwiak, po II wojnie światowej komendant główny Milicji Obywatelskiej. Urodził się na Lubelszczyźnie i w czasach II RP działał w lubelskim okręgu KPP.
W czasie prac użyto materiałów wybuchowych. Po co? Odpowiedź trzy slajdy dalej.
Jak widać wały tworzące dziś wzgórze zamkowe usypywano od nowa w 1954 r. Częściowo z gruzu z domów dawnej dzielnicy żydowskiej. Zdarzały się przy tym niecodzienne znaleziska.
Sporo gruzu ze zniszczonych domów, w których przed wojną mieszkali lubelscy Żydzi poszło w nasyp prowadzący od Starego Miasta do Zamku i w wały wokół jego murów. Chominiuk wspominał taką scenę: - Koparka wiozła gruz wymieszany z ziemią, chyba z resztek domów przy ulicy Szerokiej. Zaczęła sypać na wały, a tu lecą złote zegarki i inne kosztowności! Może gdzieś w jakiejś piwnicy było coś zamurowane w jakiejś miedzianej puszcze, jak to pewnie bywało. Robotnicy rzucili się, żeby zbierać te cenne rzeczy. Ale natychmiast zjawili się ubowcy i jeśli ktoś coś zdążył wziąć, to kazali oddać, a resztę sami wyzbierali.
Nie wiem co się z tym stało. Czy zabrali to dla siebie, czy poszło do skarbu państwa.
W chwili gdy zapadała decyzja o budowie Placu Zebrań Ludowych na dziesięciolecie Polski ludowej resztki zabudowań dzielnicy żydowskiej jeszcze stały. To nie do pomyślenia, ale to prawda - obecny kształt otoczeniu Zamku nadano w zaledwie pół roku!
Wtedy też zapadła decyzja o likwidacji więzienia na Zamku. Wyeksponowano wówczas resztki budowli sprzed kilku wieków, widocznej na pierwszym planie.
W powietrze wysadzano stare piwnice zburzonych domów. Budowniczy, w tym Edward Chominiuk obawiali się, że puste przestrzenie piwnic, np. pod placem Zebrań Ludowych będą się później zapadać
To hasło, które widnieje na widocznym na zdjęciu transparencie. Zwróćmy uwagę, że większość z owych "budowniczych" ze zdjęcia ma grube zimowe ubrania. Choć prace prowadzono wiosną to musiało być w 1954 r. dość zimno.
Dziś okolice zamku, gdzie niegdyś rozciągała się dzielnica żydowska to zielone błonia. Zbocza góry zamkowej również są porośnięte drzewami. Wtedy, w 1954 r. raczej nie sadzono jednak nowych drzew! Taka scena, jak ta widoczna na zdjęciu musiała być rzadkością.
Jednym z zadań robotników pracujących na budowie była budowa monumentalnych reprezentacyjnych schodów prowadzących z Placu Zebrań Ludowych na zamek. Jeszcze przed obchodami X - lecia Polski ludowej oglądali je najważniejsi ludzie w PRL - szef PZPR i premier Bolesław Bierut i wicepremier Józef Cyrankiewicz. I sprawili robotnikom wiele zmartwień...
- Za wąskie - stwierdzili patrząc na stopnie.
- Poszerzyć o trzy metry - polecili komunistyczni władcy.
Oto kadra, która kierowała porządkowaniem okolicy wokół zamku i budową Placu Zebrań Ludowych, czyli dzisiejszego placu Zamkowego. W środku, w czarnym płaszczu i jasnej kaszkietówce Edward Chominiuk, który opowiadał nam przed pięciu laty o uwagach Bieruta i Cyrankiewicza na temat schodów.
Co robić, skoro wszystko gotowe, ustawiono już kamienne balustrady, a słowo Bieruta to rozkaz? Chominiuk mówił, że znalazł się na to sposób, co widać do dziś.
- Razem z projektantem postanowiliśmy, że u góry, bliżej zamku do schodów będą prowadzić z obu stron alejki. Na dole, bliżej placu poszerzyliśmy dojście do schodów i ich początkowy fragment. Reszta została bez poszerzania. Jak Bierut z Cyrankiewiczem przyjechali miesiąc później na otwarcie to wszystko im pasowało - wspominał Chominiuk.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze