Pierwotnie w stojącej przy placu Rybnym kamienicy, zwanej potocznie pałacem Pawęczkowskiego, miała powstać bazylika trynitarzy. Prace przy budowie zajęły zakonnikom blisko trzy dekady i ostatecznie zakończyły się fiaskiem. Nieukończony kościół przejął lubelski fryzjer Jan Pawęczkowski, który zamienił do na budynek mieszkalny. Sierpiński w swoim "Obrazie miasta Lublina" wymienia gmach wśród "największych i najwspanialszych kamienic lubelskich". Niestety, z dawnej świetności dziś niewiele zostało.
Gmach straszy zabitymi dechami oknami, odpadającym płatami tynkiem, popękanymi ścianami i zdewastowanymi klatkami. To miejsce znajduje się dosłownie o krok od głównego traktu Starego Miasta, na placu coraz liczniej odwiedzanym przez turystów.
Historia dzisiejszego pałacu zaczyna się latem 1703 roku kiedy to królewski aptekarz, Jakub Łasiński, darował trynitarzom dwie sąsiadujące ze sobą kamienice przy ulicy Rybnej. Budowę świątyni z początku finansował Jerzy Dominik Lubomirski, syn hetmana polnego koronnego a po jego śmierci dalszej fundacji kościoła podjął się kasztelan lwowski Michał Łoś. Kościół miał być murowaną, trójnawową bazyliką bez transeptu z dwiema trzykondygnacyjnymi kaplicami i kryptami pod prezbiterium.
Budowa rozpoczęła się w 1752 roku i nigdy nie została ukończona. Powodem była najprawdopodobniej śmierć głównego fundatora świątyni Michała Łosia. "Kościół od strony targu [rybnego] był podwójny dolny i górny i był w zupełności ukończony, brakowało tylko otynkowania i wewnętrznego wykończenia, na co fundusze nie starczyły" - pisze Maria Ronikerowa w wydanym w 1901 r. "Ilustrowanym przewodniku po Lublinie". I dalej: "Po śmierci fundatora, Trynitarze ciało jego w cynowej trumnie złożyli w podziemiach klasztoru, urządziwszy tam kaplicę, w której do r. 1780 nabożeństwa odprawiano."
"W 1781 roku trynitarze przejęli w wieczystą dzierżawę od Komisji Edukacji Narodowej zabudowania pojezuickie. Ponieważ w skład majątku po jezuitach wchodziła drukarnia, w ramach spłaty dzierżawy trynitarze mieli m.in. drukować na własny koszt przepisy szkolne i uniwersały Komisji do wysokości 500 złotych polskich" - czytamy w opracowaniu przygotowanym przez Huberta Mącika, miejskiego konserwatora zabytków. Bracia z Zakonu Trójcy Świętej przenieśli się więc do pojezuickich budynków i zajmowali je aż do 1818 roku, kiedy to kościół przemianowano na katedrę lubelską.
Nieukończony kościół trynitarzy przejął rząd i niedługo później wystawił na sprzedaż. Zabudowania, na licytacji publicznej, kupił wspomniany już fryzjer Jan Pawęczkowski. Stało się to w 1824 r., kupiec zapłacił 4033 zł. Pawęczkowski przebudował świątynię na okazałą klasycystyczną kamienicę - odtąd określanej mianem pałacu Pawęczkowskiego. Wrażenie robiła szczególnie nieprzesklepiona nawa główna, którą zaadaptowano na podwórko. Ronikerowa podaje, że na początku XX w. właścicielem budynku był Edward Poraziński, urzędnik bankowy. Był on ojcem Janiny Porazińskiej, znanej autorki książek dla dzieci. Urodziła się w kamienicy sąsiadującej z pałacem, przy ul. Noworybnej 3.
Po II wojnie światowej w budynku znalazły się mieszkania kwaterunkowe. Na razie niewiele wskazuje na to by budynek miał przejść remont generalny, ostatni taki przechodził w 1967 r. W 2008 r. częściowo zawalił się północno-zachodni narożnik gmachu, podwórko w nieukończonej kościelnej stało się składowiskiem śmieci, a korytarze niedoszłej bazyliki "ozdobione" są głównie obelżywymi hasłami.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze