Centralna Wystawa Rolnicza odbyła się w Lublinie w 1954 r. Otwarciu a także przygotowaniom do tego wydarzenia przyglądał się wybitny fotografik Edward Hartwig dzięki czemu zostało świetnie udokumentowane. Tymi fotografiami dysponuje dziś Ośrodek Brama Grodzka-Teatr NN.
Imponująca ekspozycję można było zwiedzać przez trzy miesiące.
Ośrodek Brama Grodzka-Teatr NN
13 stycznia 1954 r. prezydium rządu uchwaliło, że ogólnopolskie obchody dziesiątej rocznicy ogłoszenia Manifestu PKWN odbędą się 22 lipca właśnie Lublinie. Częścią jubileuszu miała być Centralna Wystawa Rolnicza. Uchwała dotycząca obchodów zakładała nie tylko zorganizowanie samej uroczystości oraz wystawy, ale także porządkowanie miasta ze zniszczeń wojennych. Czasu na przygotowania było niewiele, plany ambitne.
Ośrodek Brama Grodzka-Teatr NN
Zaczęło się od narady 8 lutego w sali konferencyjnej Komitetu Wojewódzkiego PZPR przy al. Racławickich. Wtedy zapadła decyzja, że wystawa odbędzie się przy Zamku. Trasa W-Z została wprawdzie wymyślona nieco wcześniej, bo w 1951 r., ale to organizacja wystawy spowodowała przyśpieszenie budowy jej pierwszego odcinka (dzisiejszej al. Tysiąclecia). Wystawowy teren musiał też mieć zrobiony owalny plac. Powstał. To dzisiejszy Zamkowy, wcześniej Zebrań Ludowych.
Ośrodek Brama Grodzka-Teatr NN
Przygotowania do obchodów X-lecia szczegółowo opisuje Marcin Markowski w Roczniku Lubelskim ("Lublin w roku 1954 w świetle prasy. Odbudowa miasta, 22 Lipca, Centralna Wystawa Rolnicza; 2015 r.) Oto lista rzeczy do zrobienia zapowiedziana przez KW PZPR: odremontowanie uszkodzonych elewacji domów stojących przy Krakowskim Przedmieściu, wysiedlenie instytucji z lokali usługowo-handlowych znajdujących się przy Krakowskim, który miał stać się salonem miasta. "W ramach przygotowań do obchodów dziesiątej rocznicy proklamowania Manifestu PKWN przewidziano odrestaurowanie dworca kolejowego oraz uporządkowanie placu przed nim. Władze zapowiedziały również naprawienie nawierzchni ulic, których stan uniemożliwiał komunikację miejską, uzupełnienie i unowocześnienie oświetlenia głównych ulic Lublina oraz uporządkowanie zieleni miejskiej" - pisze Markowski.
Ośrodek Brama Grodzka-Teatr NN
Dalej Markowski pisze: "Trybuny, z których 22 lipca przedstawiciele PZPR i Rządu odbierali defiladę, zostały wzniesione na Krakowskim Przedmieściu przed gmachem szkoły partyjnej (pałac Mokrskich). O godz. 10 na trybunie honorowej przy dźwiękach hymnu narodowego miejsca zajęli: I sekretarz KC PZPR Bolesław Bierut, premier Józef Cyrankiewicz, zastępca przewodniczącego Rady Ministrów ZSRR i marszałek Związku Radzieckiego Nikołaj Bułganin oraz wicepremier i marszałek Polski Konstanty Rokossowski. Na trybunie obecni byli również szefowie ambasad i poselstw oraz attachés wojskowi akredytowani w Polsce". Po południu wybrali się na zwiedzanie wystawy.
Ośrodek Brama Grodzka-Teatr NN
Celem ekspozycji było zaprezentowanie rolniczej potęgi PRL. Na Zamku można było oglądać wystawę sztuki ludowej. U stóp Wzgórza Zamkowego - maszyny rolnicze z Polski i ZSRR. Były nawet niewielkie pola uprawne, na którym prezentowana była skuteczność różnych środków do uprawy roślin.
Ośrodek Brama Grodzka-Teatr NN
Był nawet pawilon leśnictwa do złudzenia przypominający las a w nim mchy i grzyby. Teren przed pawilonem zdobiła rzeźba jelenia. Z kolei "Obok pawilonu melioracji ustawione były motorowe barki wykorzystywane do koszenia trzcin pod wodą".
Ośrodek Brama Grodzka-Teatr NN
"Na Podzamczu znalazł się również pawilon zespołów rybackich, gdzie można było obserwować pływające w akwariach węgorze, sumy, szczupaki oraz karpie. Na wielkim sztucznym stawie położonym przy starym kirkucie zwiedzający mogli oglądać ptactwo domowe, a także wspinające się na specjalnie usypanym wzgórzu owce. Wewnątrz wybudowanej przy zagrodzie z owcami bacówki prezentowane były narzędzia do ich strzyżenia oraz przerobu wełny. Przy cerkwi znajdującej się przy ul. Ruskiej znajdował się zespół pawilonów hodowlanych, w których znajdowały się konie, świnie, byki i krowy" - pisze Markowski.
Ośrodek Brama Grodzka-Teatr NN
Podczas wystawy działało nawet przedszkole dla dzieci zwiedzających. Przedsięwzięcie tak wspominał Włodzimierz Sokorski, ówczesny Minister Kultury i Sztuki: "U podnóża Zamku miałem zorganizować Pierwszą Ogólnopolską Wystawę Rolniczą. (.) z oborami dla krów, chlewniami dla świń, stajniami dla koni, polem kukurydzy, wzorowymi działkami ogrodniczymi i wystawą narzędzi rolniczych. W owym czasie wszystkie wystawy organizowało Ministerstwo Kultury i Sztuki (.) Ministerstwo Rolnictwa gwarantowało dostawę bydła i zagospodarowanie działek" [Włodzimierz Sokorski, "Notatki", Warszawa 1975 - red.]
Ośrodek Brama Grodzka-Teatr NN
Efektem bumu inwestycyjnego sprzed wystawy rolniczej są też kamienice wokół placu Zamkowego. To w nich powstały jedne z pierwszych powojennych mieszkań w Lublinie, bardzo eleganckie jak na tamte czasy (w jednym z nich mieszkał aktor Stanisław Mikulski). Inspiracją dla projektującego plac architekta Jerzego Brabandera był podobno paryski Place Royale. Sam plac natomiast uznawany jest za jedno z ciekawszych założeń socrealistycznych w Polsce.
Ośrodek Brama Grodzka-Teatr NN
Korzystałam także z tekstu Joanny Zętar "Narracje (nie)pamięci: ulica Krawiecka" zamieszczonego na blogu Teatru NN (blog.teatrnn.pl).
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze