Tekst ukazał się w "Magazynie Lubelskim" 04.12.2015 r.
Godz. 6 rano. Pierwsza zmiana szykuje się na szychtę do zjazdu. Najpierw łaźnia hakowa. Każdy pracownik ma swój kluczyk, którym otwiera kłódkę. Tak zwalnia się mechanizm i spod sufitu opuszcza się hak. Na nim wiesza się ubranie, potem linką podciąga się znów pod sufit. Teraz do drugiej szatni - roboczej. I to samo: kluczyk, kłódka i hak. Tym razem już z roboczym ubraniem. Gdyby postawić tu szafki, nie zmieściłaby się nawet połowa. A tak w jednym miejscu jest nawet kilkaset stanowisk.
JAKUB ORZECHOWSKI
Ubranie robocze zapewnia kopalnia. Przede wszystkim buty z metalowymi noskami lub ze stalowymi ochraniaczami. Może przy spadającym stropie nogi nie uratują, ale chronią palce przed uderzeniem kilofa czy łopaty. Flanelowa koszula w kratę. Flanela - bo przepuszcza powietrze, a krata to już tradycja. Jeszcze spodnie i bluza z odblaskami, bo widoczność w kopalni to podstawa.
Wszystko. Hak w górę i do wodopoju. Z kilku kranów płynie kawa, herbata, sok oraz woda z gazem i bez. Wszystko w nieograniczonych ilościach, bo na dole o odwodnienie nietrudno. W butelki można nabierać, ile się chce.
JAKUB ORZECHOWSKI
Potem na lampownię po lampę i pochłaniacz, czyli aparat tlenowy. W szoli, czyli windzie, czeka już kilkunastu górników. Wsiadamy. Kiedy sygnalista zamyka wrota szybowe, wszyscy zdejmują kaski i żegnają się chóralnym "szczęść Boże". Bo pod ziemią może stać się wszystko. A skoro do tej pory nie stało się nic, to chyba pomaga. No i taka już jest tradycja. A tutaj tradycja to świętość.
JAKUB ORZECHOWSKI
Rocznie w kopalni dochodzi do około 70 wypadków. Najczęściej drobne, ale zdarzają się też urazy kręgosłupa i miednicy oraz złamania. Były też naturalne zejścia. - To w większości twarde chłopaki. O draśnięciach czy stłuczeniach nawet się nie mówi. Ale wypadki w górnictwie zawsze były i będą. Każdy się z tym liczy - mówi Sebastian Maliborski, czterdziestolatek, sztygar oddziałowy GRP1 (Górnicze Roboty Przygotowawcze). Na kopalni pracuje od 15 lat. W Bogdance zaczynał od trzymiesięcznego stażu, potem pracował jako nadgórnik, sztygar zmianowy aż do kierownika oddziału. Teraz ma pod sobą sześciu sztygarów oraz około setki pracowników.
W szoli jedziemy z prędkością 8 m/s. Ciśnienie zatyka uszy. Pomaga przełykanie śliny lub ziewanie. Po dwóch minutach wysiadamy z klatki do przekopu, czyli głównego tunelu na dole kopalni.
Jesteśmy 960 metrów pod ziemią. Półmrok. Górnicy zacierają ręce. Temperatura zbliżona do tej na górze, bo im bliżej szybu, tym chłodniej. Dopiero w miejscach, w których pracuje ciężki sprzęt, działają wentylatory, utrzymujące temperaturę ok. 22 stopni. Przed nami pajęczyna podziemnych korytarzy o łącznej długości ok. 140 km. Gdyby ułożyć je w linii prostej, doszlibyśmy z Lublina do Rzeszowa.
Na dole załoga dzieli się na oddziały, a dozór wydaje polecenia pracownikom. W międzyczasie częstują nas tabaką. Prawie każdy ma swoją. I ślup. - Być pod ziemią i nie ślupnąć, to jak pojechać do Rzymu i nie zobaczyć papieża - zachęca jeden z górników.
Tabaka udrażnia drogi oddechowe i przeczyszcza nozdrza z pyłu. Poza tym wiadomo - tradycja. Palacze tłumaczą, że pomaga im w nałogu, a pod ziemią papierosa nikt nie odważy się wyciągnąć - Gdyby któryś spróbował zakurzyć na dole, to inni by go... skrzywdzili - mówi Maliborski. I dodaje: - Za duże ryzyko. Jakby walnęło, to lecimy wszyscy.
JAKUB ORZECHOWSKI
Poziom metanu w powietrzu wykrywa specjalny czujnik zawieszony na szyi sztygara. Miernik pokazuje też zawartość tlenu i dwutlenku węgla w powietrzu. Jeśli dzieje się coś niepokojącego, wydaje ostrzeżenia dźwiękowe. To znak, że trzeba się wycofać. W Bogdance jeszcze ewakuacji nie było. Chyba że na ćwiczeniach. Kopalnia uznana jest za najbezpieczniejszą w Polsce. Zawdzięcza to głównie swojemu położeniu.
- Natura nam sprzyja. Pokłady zalegają płasko, nie ma wielu uskoków ani tąpań. W porównaniu z kopalniami na Śląsku jest też mniej metanu - tłumaczy sztygar.
W razie czego co kilka metrów pod stropem zabudowane są wodne zapory przeciwwybuchowe. Gdyby gdzieś nastąpił wybuch, woda stworzy kurtynę, która ma powstrzymać podmuch wybuchu.
JAKUB ORZECHOWSKI
Idziemy ok. dwóch kilometrów na przodek, czyli w miejsce, w którym kombajn fedruje ścianę. Trzeba dostać się do węgla, który jest ok. 300 metrów dalej. Przynajmniej na to wskazują odwierty geologów. Górnicy zakładają, że węgiel z tego rejonu będą wydobywać za jakieś dwa-trzy lata. Po drodze nieraz trafiamy na jadący pociąg. Trzeba się zatrzymać. Maszynista też staje. - Dopiero kiedy nawzajem damy sobie znak lampami, można przechodzić - tłumaczy sztygar. I dodaje: - To chyba jedyne miejsce, gdzie człowiek ma pierwszeństwo przed pociągiem.
JAKUB ORZECHOWSKI
Po drodze mijamy kilkunastu górników. Najpierw widać tylko skaczące światła z czołówek. Zanim z ciemności wyłonią się całe postaci, można rozróżnić kolory kasków: w białych pracownicy dozoru i ratownicy, brązowe ma oddział górniczy, niebieskie - mechanicy, zielone - elektrycy, a żółte noszą pracownicy przewozu. Wszyscy pozdrawiają się krótkim "szczęść Boże".
Jesteśmy na przodku. 52-tonowy kombajn urabia czoło ostrymi nożami. Fedrunek trwa niemal całą dobę. W nocy jest kilka godzin przerwy na czyszczenie i konserwację sprzętu.
JAKUB ORZECHOWSKI
- Bez kombajnu nie dalibyśmy rady, ale maszyna człowieka nie zastąpi. Kilof i łopata to podstawa. No i grunt to dobry zespół. Każdy musi sobie ufać, jak w wojsku. - opowiada sztygar. I dodaje: - Nie wyobrażam sobie już pracy gdzie indziej. Człowiek się do tego przywiązuje. Codziennie się sprawdzasz, ile potrafisz w walce z przyrodą. No i przede wszystkim nabierasz pokory do sił natury.
Szychta trwa siedem i pół godziny. Po wjeździe na górę można wykorzystać flaps, czyli kartkę żywieniową wartości 17 zł. Za każdą zmianę górnikowi przysługuje tzw. posiłek regeneracyjny za szkodliwe warunki pracy. Flaps zastąpił wydawany przed laty talerz zupy z wkładką mięsną. W sklepie można kupić prawie wszystko, prócz papierosów i alkoholu.
JAKUB ORZECHOWSKI
Pierwszy wagonik z węglem wyjechał stąd 30 listopada 1982 roku. Chodzą plotki, że węgiel przywieźli wtedy ze Śląska, bo kopalnia nie była jeszcze gotowa. Ze Śląska przyjechali też specjaliści i górnicy, dlatego w Bogdance zostały zwroty z gwary. Rocznie z kopalni węgla kamiennego w Bogdance wydobywa się ok. 8 mln ton surowca rocznie, to ok. 11 proc. surowca wydobywanego przez wszystkie polskie kopalnie.
JAKUB ORZECHOWSKI
buczek - syrena do sygnalizacji
fedrunek - urabianie węgla
flaps - kartka żywieniowa (kiedyś zupa regeneracyjna)
hasiok - śmietnik
hołda - wysypisko
szucha - wcześniejszy wyjazd na górę, np. kiedy temp. powietrza jest zbyt wysoka
szola - winda
ring - obudowa
rukcug - ręczny podnośnik
zelter - woda gazowana
sznajda - raczek do wiercenia.
JAKUB ORZECHOWSKI
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze