Siła Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. To oni tworzą rangę uczelni [ZDJĘCIA]

Dziś aż 90 proc. dzieci z białaczką udaje się wyleczyć. Postęp, jaki dokonał się w tej dziedzinie w ciągu minionych lat, jest ogromny. W wyznaczaniu światowych trendów i wprowadzaniu nowych terapii liderami są hematolodzy i onkolodzy z Lublina.

W Klinice Hematologii, Onkologii i Transplantologii Dziecięcej Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Lublinie leczone są dzieci ze wszystkimi rodzajami nowotworów oraz nienowotworowymi chorobami układu krwiotwórczego. To m.in. małopłytkowość czy ciężkie niedokrwistości, zwłaszcza uwarunkowane genetycznie lub hemolityczne. Wśród nowotworów najczęściej u dzieci występują białaczki. Na drugim miejscu są nowotwory ośrodkowego układu nerwowego.

Ostatnie lata przyniosły bardzo duży postęp w leczeniu. - Dla przykładu w przypadku ostrej białaczki limfoblastycznej, która jest najczęstszym nowotworem u dzieci, pod koniec lat 70. ubiegłego wieku mogliśmy wyleczyć zaledwie kilka czy kilkanaście procent pacjentów. Obecnie ten odsetek sięga prawie 90 proc. - mówi prof. Jerzy Kowalczyk, kierownik Kliniki Hematologii, Onkologii i Transplantologii Dziecięcej USzD.

Białaczka u dzieci stała się dziś chorobą ciężką, wymagającą intensywnego i niestety toksycznego leczenia, ale z dużymi szansami na wyzdrowienie dla małych pacjentów. W odróżnieniu od nowotworów u dorosłych osób sukcesem dla pediatrów nie jest tylko przedłużenie życia, ale całkowite wyleczenie.

Postęp w tej dziedzinie jest też sporą zasługą zespołu prof. Kowalczyka. Składa się na niego kilka elementów. Przede wszystkim coraz bardziej precyzyjna diagnostyka. - Dziś nie chodzi tylko o to, żeby rozpoznać czy mamy do czynienia z chorobą nowotworową, czy nie. Aby skutecznie i bezpiecznie leczyć, musimy poznać dokładnie biologię komórki nowotworowej u konkretnego pacjenta, ale też biologię zdrowej części organizmu. To pozwala stosować leki, które będą maksymalnie niszczyły komórki nowotworowe, ale równocześnie będą powodowały jak najmniejsze szkody dla zdrowej części organizmu. W niedalekiej przyszłości chcielibyśmy stosować indywidualizowane leczenie, dobierając je w zależności od cech komórek nowotworowych i cech biologicznych organizmu pacjenta - wyjaśnia prof. Kowalczyk.

Klinika, której jest kierownikiem, to jeden z najlepszych ośrodków w Polsce pod względem diagnostyki genetycznej głównie w białaczkach u dzieci. Jest ogólnopolskim koordynatorem przeprowadzenia weryfikacji badań genetycznych w diagnozowaniu białaczek.

Jeśli chodzi o samo leczenie, to klinika jest w stanie prowadzić terapie zdecydowanej większości nowotworów wszystkimi dostępnymi metodami. W głównej mierze jest ono oparte o stosowanie chemioterapii. W niewielkiej części przypadków w grę wchodzi również radioterapia, która jest jednak dużo bardziej niekorzystna dla małych pacjentów lub chirurgia. Klinika jest także ośrodkiem przeszczepowym, który ma możliwość wykonywania praktycznie każdego rodzaju transplantacji. - Jesteśmy ogólnopolskim koordynatorem i ośrodkiem referencyjnym leczenia ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci i członkiem międzynarodowego konsorcjum tworzącego nowe programy leczenia tej choroby w Europie (International BFM Study Group - red.) - mówi prof. Kowalczyk.

Jego zespół skupia się nie tylko na diagnostyce i leczeniu, ale objęciu małych pacjentów kompleksową opieką. Specjaliści stworzyli i przyczynili się do wprowadzenia w Polsce "Systemu opieki nad dzieckiem z chorobą nowotworową", w których określone są m.in. prawa pacjenta, czyli dziecka onkologicznego i jego rodziców, czy też warunki, jakie musi spełniać ośrodek, żeby można było go nazywać ośrodkiem onkologii dziecięcej.

Specjaliści z Lublina byli inicjatorami tzw. Europejskich Standardów Opieki nad Dzieckiem z Nowotworem. Są one przetłumaczone na 18 języków europejskich i stosowane praktycznie we wszystkich krajach UE, ale też niebędących jej członkami. Ten dokument stał się podstawą do stworzenia Europejskiej Sieci Referencyjnej w chorobach rzadkich, m.in. onkologii dziecięcej. Dziś funkcjonują już 23 takie sieci.

- Jesteśmy członkiem sieci ERNPaed Can skupiającej 57 najważniejszych ośrodków europejskich w dziedzinie hematologii i onkologii dziecięcej w Europie. To jednostki referencyjne, które oceniają możliwości leczenia konkretnego pacjenta w danym kraju. Sieć pozwala na wymianę wiedzy między specjalistami - podsumowuje prof. Kowalczyk.

Jeszcze niedawno jedynym ratunkiem dla pacjentów z nieoperacyjnymi nowotworami była chemioterapia. Dziś możliwości leczenia jest zdecydowanie więcej, a specjaliści coraz częściej podchodzą do każdego pacjenta indywidualnie. Duża w tym zasługa prof. Pawła Krawczyka, kierownika Pracowni Immunologii i Genetyki Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

Jego zespół zajmuje się diagnostyką molekularną niedziedzicznych zmian genetycznych u chorych na nowotwory nieoperacyjne. Pod tymi skomplikowanymi terminami kryje się praca nad wyszukiwaniem nieprawidłowości genetycznych w komórkach nowotworowych u poszczególnych pacjentów. To pozwala na zakwalifikowanie danej osoby do konkretnej terapii. - Oczywiście te nieprawidłowości są już wcześniej określone, zbadane przez wielkie zespoły badaczy na całym świecie. Nie występują one zbyt często, bo np. tylko u około 15 proc. chorych na raka płuca. U tych osób nie można zoperować nowotworu, bo jest on znacznie zaawansowany. Naszym zadaniem jest dobrać odpowiednią terapię dla chorego - wyjaśnia prof. Paweł Krawczyk.

Genetycy szukają u pacjenta określonej mutacji genu, bo wiedzą, że właśnie ona warunkuje wytwarzanie nieprawidłowych białek, które przyczyniają się do powstawania komórek nowotworowych w organizmie. Obecnie już istnieją leki, które blokują takie nieprawidłowe białka. - Jeżeli są spełnione te dwa warunki, czyli występuje mutacja genetyczna warunkująca powstanie nieprawidłowego białka i mamy lek, który je zablokuje, to komórka nowotworowa po zastosowaniu terapii spersonalizowanej umrze - dodaje prof. Krawczyk.

Zespół Pracowni Immunologii i Genetyki Uniwersytetu Medycznego w Lublinie sprawdza, czy pacjenci mogą skorzystać z jednego z dwóch rodzajów terapii - albo ukierunkowanych molekularnie albo immunoterapii. Te pierwsze dają szybką odpowiedź u niemal wszystkich chorych z predyspozycją genetyczną do leczenia. - Mamy olbrzymie doświadczenie w terapiach ukierunkowanych molekularnie przede wszystkim w niedrobnokomorkowym raku płuca. Terapiami "celowanymi" leczymy chorych z nieprawidłowościami w dwóch genach - EGFR i ALK. Gdy zaczynamy ich leczyć, to odnoszą spektakularną korzyść. Czas wolny od progresji choroby trwa przeciętnie około 12 miesięcy, choć są chorzy, których leczymy nawet kilka lat - wyjaśnia prof. Paweł Krawczyk.

Choroba u pacjentów, którzy zamiast terapii celowanej otrzymaliby chemioterapię, zatrzymałaby się na zdecydowanie krótszy czas i to u mniej niż połowy chorych, dodatkowo znacznie pogorszyłaby się jakość ich życia. Chemioterapia oznacza m.in. osłabienie odporności, czy gorsze samopoczucie. W przypadku terapii ukierunkowanej jakość życia chorego jest nieporównywalnie lepsza.

Oczywiście w pewnym momencie mimo wszystko u chorych dochodzi do oporności na leki, ale na świecie zaczynają się pojawiać kolejne terapie, dedykowane dla pacjentów, u których przestają działać środki pierwszej generacji.

Inną formą leczenia nowotworów jest immunoterapia, polegająca na aktywacji układu odpornościowego chorego. Komórki nowotworowe są na tyle "mądre", że potrafią się bronić przed leczeniem, w pewien sposób udając, że ich nie ma w organizmie. Dzięki zastosowaniu immunoterapii komórki nowotworowe zaczynają być widoczne i układ immunologiczny zaczyna walkę z nimi. - To też nie jest terapia dla wszystkich. Może z niej skorzystać ok. 20-30 proc chorych. Jednak jeśli wystąpi odpowiedź na leczenie, to możemy obserwować remisję trwającą nieraz wiele miesięcy, czasem kilku lat - prof. Krawczyk.

Praca zespołu kierowanego przez prof. Krawczyka to element większego procesu, jaki zachodzi obecnie w onkologii czyli jej personalizacji. U niektórych chorych już nie stosuje się jak kilka lat temu standardowo chemioterapii. Leki są dobierane do konkretnego pacjenta. - Oczywiście nadal we wczesnych stadiach choroby to chirurgia, czyli usunięcie nowotworu jest najlepszym rozwiązaniem. Natomiast metody, o których mówię, są stosowane, kiedy już nie możemy nowotworu zoperować. I dają one efekty. Chorzy żyją dłużej i są w nieporównywalnie lepszej kondycji niż w przypadku zastosowania u nich chemioterapii - tłumaczy prof. Krawczyk.

Barierą w upowszechnieniu spersonalizowanych terapii są koszty. Miesięczny koszt terapii ukierunkowanej molekularnie to ok. 7-8 tys. zł. Immunoterapia jest dwukrotnie droższa. Ministerstwo finansuje tylko niewielką część dostępnych terapii, głównie właśnie przez ich wysoki koszt. Dlatego w Polsce korzysta z nich niewielu chorych.

W przypadku dużych naczyniaków, które utrudniają codzienne funkcjonowanie klasyczna chirurgia jest zazwyczaj bezsilna. Chorzy cierpią, nie mogą sobie poradzić z problem, a zranienie może nawet grozić wykrwawieniem się. Aż w końcu trafiają do zespołu dr. hab. Radosława Pietury.

Od 25 lat wprowadza on w Polsce wiele nowych, małoinwazyjnych metod leczenia. Jedną z nich jest zamykanie malformacji naczyniowych, określanych "naczyniakami". To duże zmiany, które są plątaniną nieprawidłowo wytworzonych naczyń krwionośnych. Najczęściej uciskają one skórę i wywołują różnego rodzaju deformacje. Naczyniaki mogą pojawić się różnych miejscach - na twarzy, rękach czy pośladkach, ale też wokół organów wewnętrznych.

- Jeśli ktoś ma taką malformację na pośladku to nie może normalnie usiąść, pracować. To bardzo kłopotliwe dla chorych. Natomiast w przypadku zmian na dłoni trzeba być bardzo uważnym, bo przy jakimkolwiek zranieniu, krwotok jest bardzo silny. W skrajnych przypadkach krwawienie z "naczyniaków" może być tak silne, że doprowadzi do śmierci - mówi dr hab. Radosław Pietura, radiolog zabiegowy, kierownik Zakładu Radiologii Zabiegowej i Diagnostyki Obrazowej SPSK1 oraz kierownik Zakładu Elektroradiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

Osoby z naczyniakami szukają pomocy u różnych specjalistów. Klasyczna chirurgia jest w przypadku tego rodzaju schorzenia bezsilna. Wycięcie może skończyć się bardzo poważnymi konsekwencjami, bo zmiana zaczyna się rozrastać jak nowotwór. Najlepszą metodę leczenia stosują specjaliści z zespołu kierowanego przez dr. hab. Radosława Pieturę. - Po dokładnej diagnostyce zmiany rezonansem magnetycznym możliwe jest nakłucie patologicznych naczyń przy użyciu igły i pod kontrolą fluoroskopii (podanie kontrastu widocznego pod aparatem rentgenowskim - red.) podanie materiału zamykające nieprawidłowe żyły, czyli embolizacja. Skuteczne, ale i bezpieczne leczenie wymaga zwykle od dwóch do czterech zabiegów - tłumaczy specjalista.

Po zamknięciu naczynia miejsce, gdzie występowała malformacja zaczyna się goić, skóra wraca do normalnego wyglądu. W przypadku zmian występujących wewnątrz organizmu radiolodzy zabiegowi usuwając je współpracują ze specjalistami z innych dziedzin. Nie tylko dermatologami, ale ginekologami czy chirurgami naczyniowymi. - W nowoczesnej medycynie nie ma miejsca na "one man show". Musimy współpracować jako zespół, bo często mamy do czynienia ze schorzeniami na pograniczu pewnych dziedzin medycyny. Takie działanie przynosi zdecydowanie lepsze skutki dla pacjenta - zauważa dr hab. Radosław Pietura.

Na leczenie malformacji do Lublina przyjeżdżają pacjenci z całej Polski. W klinice przy ul. Staszica rocznie wykonywanych jest około 150 zabiegów.

Innymi zabiegami małoinwazyjnymi wykonywanymi przez zespół radiologów zabiegowych z Lublina jest usuwanie mięśniaków macicy. W tym przypadku alternatywą dla leczenia operacyjnego jest także embolizacja, czyli podanie środka zamykającego dopływ krwi do mięśniaków, które w wyniku zabiegu po prostu obumierają. - Stosujemy m.in. najnowocześniejszą metodę polegającą na ułożeniu kobiety w rezonansie magnetycznym i za pomocą nadajnika ultrasonograficznego podgrzania mięśniaków ultradźwiękami. To także prowadzi do ich obumarcia. Innowacyjność zabiegu polega na tym, że nie musimy ani nacinać ani nakłuwać skóry, a pacjentka na drugi dzień wychodzi ze szpitala i może wrócić do pracy i normalnego funkcjonowania - wyjaśnia kierownik Zakładu Radiologii Zabiegowej i Diagnostyki Obrazowej SPSK1.

Dr hab. Radosław Pietura specjalizuje się też w usuwaniu tzw. żylaków miednicy. To niezwykle bolesne dla kobiet schorzenie, którego często nie mogą zdiagnozować specjaliści. Niewydolne naczynia żylne wokół narządu rodnego pozwala wykryć badanie USG oraz rezonans magnetyczny. Następnie radiolodzy zabiegowi wykonują przezskórny zabieg nakłucia żyły. Przez nią wprowadzany jest cewnik i zamykane naczynia powodujące dolegliwości bólowe.

Choroby skóry często oszpecają ludzi i stygmatyzują ich w życiu codziennym. Dlatego dla pacjentów ważna jest skuteczna terapia. Zespół dermatologów pod kierownictwem prof. Doroty Krasowskiej stale wprowadza nowe metody leczenia. I to ze sporymi sukcesami

Jesienią ubiegłego roku pierwsi pacjenci Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Dermatologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego skorzystali z terapii lampą fotodynamiczną o działaniu pulsacyjnym. Urządzenie skonstruowane przez specjalistów z Zakładu Optoelektroniki Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie pomaga leczyć kilka rodzajów schorzeń. Najpierw na zmienione chorobowo miejsca nakładany jest fotouczulający preparat w kremie. Później odbywa się naświetlanie.

- Aktywuje ono reakcje immunologiczne i zapalne z udziałem aktywnych form tlenu w skórze, co powoduje ustępowanie choroby. Terapia ma zastosowanie w wybranych nowotworach skóry, które rozwijają się pod wpływem nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Po latach opalania na odkrytych częściach ciała, np. na skórze czoła, głowy, grzbietach rąk pojawiają się ogniska rumieniowo-złuszczające pokryte nawarstwionymi łuskami, pojedyncze lub mnogie. Po jednym lub dwóch naświetlaniach zmiany nowotworowe ustępują - wyjaśnia prof. Dorota Krasowska, kierownik Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Dermatologii Dziecięcej.

Terapia fotodynamiczna jest też stosowana u pacjentów z zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego, szczególnie na narządach płciowych, zarówno u mężczyzn i u kobiet, czasem też ciężarnych. W tym przypadku również jest wiele ognisk choroby, a ze względu na jej lokalizację zmiany są trudne do leczenia. W tym przypadku wystarczy kilka naświetlań.

Dużo trudniejsza jest terapia chorych na liszaj twardzinowy występujący na narządach płciowych. Cechują go zbielenia i stwardnienia skóry, czasami nadżerki, a u mężczyzn kłopoty ze wzwodem.

- W tych przypadkach naświetlań musi być znacznie więcej, ale już po kilku ustępuje świąd i ulega poprawie wygląd skóry. W leczeniu tych chorych współpracujemy z Kliniką Położnictwa i Kliniką Ginekologii Operacyjnej SPSK1 - dodaje prof. Krasowska.

Dermatolodzy z Uniwersytetu Medycznego jako jedyni w województwie stosują nowoczesne terapie w leczeniu ciężkiej łuszczycy plackowatej u dorosłych i dzieci. Pacjenci otrzymują bardzo skuteczne leki biologiczne, oddziałujące na czynnik biorący udział w rozwoju choroby. Dzięki nim następuje znaczna poprawa wyglądu skóry, a pacjenci mogą w miarę normalnie funkcjonować w życiu codziennym.

Obecnie z programu korzysta około 30 pacjentów. W Klinice prowadzony jest także program lekowy dla pacjentów z ciężkim łuszczycowym zapaleniem stawów. Jest przeznaczony dla osób z trudnym przebiegiem choroby oraz nieskutecznością innych terapii.

Duże sukcesy zespół prof. Krasowskiej odnosi w leczeniu chorób autoimmunologicznych związanych z włóknieniem skóry, m.in. twardziny ograniczonej. Schorzenie dotyczy skóry, tkanki podskórnej, a niekiedy głębiej położonych narządów. U chorych powstają ogniska twardej skóry - czasem jedno, ale niekiedy znacznie więcej. Mogą występować np. na twarzy, co powoduje jej deformacje, dochodzi do zaniku skóry, tkanki podskórnej, a czasem kości. U pacjentów występują też przykurcze stawów czy deformacje kończyn.

Specjaliści z Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Dermatologii Dziecięcej stosują w tym przypadku leczenie immunosupresyjne, które pozwala na zahamowanie postępu choroby. Pacjent co miesiąc prze 3-4 dni dostaje kroplówki, a później przyjmuje leki już w domu. - Klinika Dermatologii UM współpracuje z ośrodkami europejskimi m.in. z Kliniką Dermatologii w Kolonii, specjalizującymi się w terapii chorób twardzinowych skóry - mówi prof. Krasowska.

Te choroby są bardzo agresywne a nieleczone mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń narządów wewnętrznych, znacznej niepełnosprawności, wcześniejszej śmierci. Dzięki lekom biologicznym specjaliści z Lublina potrafią zahamować postęp układowych chorób tkanki łącznej oraz innych schorzeń reumatycznych.

Pod pojęciem układowych chorób tkanki łącznej kryje się cała grupa schorzeń, których rozwój wynika z nieprawidłowego działania układu immunologicznego. Zamiast bronić organizm przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, zaczyna on swoją siłę rażenia kierować przeciwko własnym tkankom. Dochodzi do procesu zapalnego, a w konsekwencji do uszkodzeń tkanek i narządów w organizmie. Do najczęściej występujących chorób z tej grupy należą: reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, układowe zapalenia naczyń.

- To choroby agresywne, których głównymi objawami jest zajęcie stawów, płuc, serca czy nerek bądź też centralnego układu nerwowego oraz skóry. W reumatoidalnym zapaleniu stawów uszkodzony zostaje układ ruchu. W konsekwencji choroby prędzej czy później dochodziło do bardzo dużej niepełnosprawności, pacjenci byli niemal natychmiast wyłączani z normalnego funkcjonowania - wyjaśnia prof. Maria Majdan, kierownik Kliniki Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

Schorzenia często występują u młodych osób. Zazwyczaj u kobiet w wieku od 20 do 40 lat czy mężczyzn przed 45. rokiem życia. - Do końca XX wieku jedynym sposobem leczenia pacjentów były leki immunosupresyjne otrzymane drogą syntezy chemicznej. Ich wadą było to, że oprócz blokowania chorych komórek blokowały też te zdrowe uszkadzając przy okazji układ immunologiczny. Jednak w ostatnim czasie znacznie poprawiła się diagnostyka wspomnianych chorób, ich klasyfikowanie, leczenie. Można powiedzieć, że właściwie zostały na nowo odkryte - dodaje prof. Majdan.

Dzięki nowoczesnym terapiom, które stosują specjaliści z Lublina, dziś komfort życia pacjentów jest nieporównanie lepszy. Oczywiście bardzo istotne jest, by choroby były jak najwcześniej rozpoznane, bo wtedy szansa na skuteczne leczenie jest największa. - Terapie celowane, ukierunkowane są tylko i wyłącznie na zaburzenia, które bezpośrednio biorą udział w powstaniu choroby. Stosujemy w nich leki biologiczne, które składają się z białek podobnych do tych naturalnie występujących w organizmie. Nie paraliżują one całkiem układu immunologicznego tylko wybiórczo trafiają w te punkty, które są patologiczne - mówi prof. Maria Majdan.

Wprowadzenie tych leków do terapii przewlekłych chorób autoimmunizacyjnych spowodowało wielką rewolucję. Pacjenci mogą normalnie pracować i funkcjonować w życiu codziennym. Kobiety zachodzą w ciążę i rodzą zdrowe dzieci. - Trzeba dodać, że na obecnym etapie nie jesteśmy jeszcze w stanie całkowicie wyleczyć tych chorób. Potrafimy je opanować, wygasić proces zapalny. To powoduje, że nie postępuje uszkodzenie narządów, ale leczenie musi być stosowane przewlekle. Jeśli je przerwiemy, to choroba wróci - zauważa kierownik Kliniki Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej.

Leczenie najtrudniejszych przypadków jest też dosyć drogie. Koszt miesięcznej terapii to nawet 3-4 tys. zł. Pacjenci uczestniczą w specjalnych programach lekowych. Część z nich dostaje specjalne autowstrzykiwacze i sama robi sobie zastrzyki w domu, np. raz w tygodniu czy raz na dwa tygodnie. Są też leki, które trzeba podać w szpitalu w formie kroplówki. Wtedy chory raz w miesiącu przychodzi do kliniki na jeden dzień. Rano ma wykonane badania, otrzymuje leki i jeszcze tego samego dnia wychodzi do domu. Obecnie w klinice w ten sposób leczy się około 200 takich pacjentów.

Wykonuje najbardziej innowacyjne operacje serca i naczyń krwionośnych w kraju. Do jego kliniki przyjeżdżają też najbardziej znani specjaliści z całego świata. Przed prof. Andrzejem Wysokińskim serce nie ma żadnych tajemnic.

Micra TPS to najmniejszy na świecie stymulator serca. Jest nieco większy od podłużnych kapsułek, które czasem muszą przyjmować pacjenci, ale kilkukrotnie mniejszy od tradycyjnych stymulatorów. Na początku roku lekarze z Kliniki Kardiologii SPSK 4 wszczepili takie stymulatory trójce pacjentów.

Micra TPS ma służyć osobom, u których tradycyjne stymulatory zawodzą. Jest na tyle mała, że za pomocą nacięcia w pachwinie, przez cewnik wprowadza się ją prosto do miejsca, które ma stymulować, czyli do koniuszka prawej komory. - Układ elektroniczny mieszczący się w tym niewielkim urządzeniu czyta bodźce wytwarzane w sercu pacjenta i dopasowuje pracę stymulatora do tego, co się dzieje - mówi prof. Andrzej Wysokiński, kierownik Kliniki Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

Tymczasem w standardowych urządzeniach układy stymulujące składały się z baterii rozrusznika wszczepianego pod obojczykiem oraz doczepianej do niego elektrody umieszczonej w koniuszku prawej komory lub przedsionku serca. Elektrodę trzeba było łączyć z baterią za pomocą przewodu wprowadzanego przez naczynia krwionośne. I to właśnie elektroda była miejscem kolizyjnym, często ulegała uszkodzeniom. U niektórych pacjentów powodowała trudne do wyleczenia stany zapalne.

Wskazaniem do implantacji niewielkich stymulatorów są m.in. migotania przedsionków czy niektóre przypadki bloków przewodnictwa komorowo-przedsionkowego (to nierówna praca przedsionków i komór serca). Skorzystać mogą też pacjenci, którym założono tradycyjne stymulatory, ale one się z różnych względów nie przyjęły. Lubelscy kardiolodzy pod kierownictwem prof. Wysokińskiego zaczęli wszczepiać stymulatory Micra TPS jako jedni z pierwszych w kraju.

Natomiast w ubiegłym roku kardiolodzy z SPSK 4 jako pierwsi w Polsce zaczęli przeprowadzać zabiegi angioplastyki z użyciem energii lasera. Są stosowane u osób z miażdżycą naczyń wieńcowych, którym tradycyjne techniki nie pomagają. Pacjenci byli poddawani tradycyjnej angioplastyce wieńcowej, czyli poszerzaniu naczyń wieńcowych z wykorzystaniem stentów. Jednak nastąpił u nich nawrót zwężenia, czyli tzw. restenoza.

Nowa metoda polega na wprowadzeniu przez nakłucie w pachwinie lub tętnicy promieniowej w ręce cewnika laserowego ze specjalnym laserem ekscymerowym. Dzięki jego użyciu zwapnione i zwłókniałe ściany naczyń robią się miękkie. W efekcie można optymalnie rozszerzyć stent i usunąć nadmiar blaszki miażdżycowej, która pod wpływem energii lasera ulega ablacji (czyli zniszczeniu, w tym przypadku wyparowaniu - red.). Ta technika zwiększa skuteczność zabiegów u ciężko chorych pacjentów i pozwala na szybszy powrót do pracy i normalnego życia.

Kardiolodzy z Uniwersytetu Medycznego od niedawna korzystają też z sali hybrydowej. Tutaj przeprowadzane są najtrudniejsze zabiegi, grożące poważnymi powikłaniami sercowo-naczyniowymi z zatrzymaniem krążenia włącznie. Na sali jest tzw. sztuczne serce i cały zespół lekarzy gotowy do przeprowadzania operacji na otwartym sercu. To nie tylko kardiolodzy, ale i kardiochirurdzy czy anestezjolodzy. Dzięki nowocześnie wyposażonej sali hybrydowej oraz zespołowi specjalistów ryzyko powikłań kończących się poważnymi konsekwencjami dla pacjenta jest zminimalizowane.

Ostatnie lata to dynamiczny rozwój lubelskiej okulistyki. Pionierskie w skali kraju operacje, współpraca z zagranicznymi ośrodkami i wyróżnienia na arenie międzynarodowej to efekt pracy zespołu kierowanego przez prof. Roberta Rejdaka.

Specjaliści z Kliniki Okulistyki Ogólnej przy ul. Chmielnej leczą w zasadzie wszystkie choroby oczu, zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. - Na pierwszy plan wysuwa się jednak nowoczesna chirurgia zaćmy, gdzie dzięki zastosowaniu i wprowadzeniu technik miniinwazyjnych możemy poszczycić się bardzo dobrymi wynikami leczenia. Ponadto wszczepiamy jako pionierzy w skali kraju najnowsze typy soczewek wewnątrzgałkowych: multifokalnych, torycznych oraz Schariotha - mówi prof. Robert Rejdak, kierownik Kliniki Okulistyki Ogólnej UM w Lublinie.

Wspomniane soczewki rozwiązują problemy, z którymi te standardowe nie byłyby w stanie sobie poradzić. Dla przykładu dzięki soczewkom multifokalnym pacjent może widzieć wyraźnie zarówno czytając gazetę, jak i patrząc na oddalone przedmioty. Soczewki toryczne niwelują astygmatyzm, dzięki czemu niepotrzebne stają się specjalne okulary. - Soczewka Schariotha to rozwiązanie w beznadziejnych przypadkach, gdzie oprócz zaćmy zazwyczaj leczonej standardowo dołącza się też schorzenie plamki żółtej. Dzięki jej zastosowaniu możemy poprawić również widzenie centralne do bliży, m.in. czytanie druku, rozpoznawanie rysów twarzy - opisuje prof. Rejdak.

Specjaliści odnoszą też sukcesy w nowoczesnej chirurgii siatkówki. W tym przypadku są pionierami w zakresie wprowadzenia technik miniinwazyjnych. Leczone w ten sposób są schorzenia plamki żółtej oraz inne choroby prowadzące do ślepoty, takie jak odwarstwienie siatkówki czy powikłania cukrzycy. Do Lublina często przyjeżdżają pacjenci z najbardziej skomplikowanymi przypadkami zaćmy, a także po urazach.

Przy ul. Chmielnej od sześciu lat działa Lubelskie Ponadregionalne Centrum Leczenia Urazów Oka. - Byliśmy prekursorami w kraju, jeśli chodzi o operacje łączone polegające na jednoczesnym wykonaniu przez zespół przeszczepu rogówki, witrektomii (zabieg polegający na wprowadzeniu narzędzi mikrochirurgicznych do wnętrza gałki ocznej, wyjęciu ciała szklistego i w ten sposób przeprowadzeniu zabiegu - red.) i operacji zaćmy. Leczymy w ten sposób dzieci i dorosłych, którzy są ofiarami najcięższych urazów narządu wzroku - tłumaczy prof. Rejdak.

W innych ośrodkach osoby z tak dużymi uszkodzeniami gałki ocznej często słyszą, że jedynym rozwiązaniem jest jej usunięcie. Ostatnią szansą jest właśnie konsultacja w Lublinie. Zespół prof. Rejdaka w wielu beznadziejnych przypadkach podejmuje się leczenia. Taj było w przypadku mężczyzny, który po ciężkim pobiciu był poddany pionierskiej operacji przeszczepu rogówki, wszczepienia sztucznej soczewki i sztucznej tęczówki, witrektomii oraz operacji przeciwjaskrowej. Zabieg się udał, a pacjent widzi i jest pod stałą kontrolą specjalistów z Lublina.

Operacje, o których mówi prof. Rejdak, wymagają obecności wielu specjalistów na sali operacyjnej. Każdego roku przeprowadzanych jest ponad 4 tysiące zabiegów i udzielanych kilkanaście tysięcy porad okulistycznych. - Naszą główną zasadą jest współpraca i wymiana doświadczeń pomiędzy zespołami trzech niezależnych jednostek. Stąd pacjent trafiający do jednej z klinik staje się często pacjentem Ponadregionalnego Centrum Diagnostyki i Terapii Narządu Wzroku - zauważa nasz rozmówca. Centrum oprócz Kliniki Okulistyki Ogólnej tworzą Klinika Diagnostyki i Mikrochirurgii Jaskry oraz Klinika Chirurgii Siatkówki i Ciała Szklistego.

Dzięki spektakularnym osiągnięciom w leczeniu oraz współpracy ze specjalistami z zagranicy Klinika Okulistyki Ogólnej jako jedyny ośrodek z Polski został zakwalifikowany do Europejskiej Sieci Ośrodków Referencyjnych leczących rzadkie choroby oczu. - Staraliśmy się o to od kilku lat, współpracując z ośrodkami w całej Europie. Dzięki włączeniu do sieci będziemy mogli stworzyć szansę dla pacjentów z całego kraju chorujących na rzadkie choroby oczu, np. schorzenia genetycznie uwarunkowane, jak zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, czy neuropatie Lebera. To choroby o podłożu genetycznym, powodujące zawężanie pola widzenia czy ostrości, a w konsekwencji prowadzące do ślepoty - podkreśla szef Kliniki Okulistyki Ogólnej.

Dużym wyróżnieniem jest też współpraca lubelskich specjalistów z Europejską Szkołą Zaawansowanych Studiów w dziedzinie Okulistyki (ESASO) z siedzibą w Lugano. Prof. Robert Rejdak jest w niej od kilku lat zaangażowany w szkolenie praktyczne w dziedzinie chirurgii siatkówki ciała szklistego. Dzięki jego kontaktom młodzi polscy okuliści regularnie jeżdżą na szkolenia do Szwajcarii, a Europejska Szkoła Okulistyki postanowiła złożyć ośrodek satelitarny w Lublinie. Tutaj ma też powstać centrum szkoleniowe dla specjalistów z wszystkich krajów sąsiadujących z Polską, szczególnie ze wschodu i południa.

- Lubelski ośrodek kliniczny chlubi się wieloletnimi tradycjami i znakomitymi osiągnięciami. Sławy akademickiej medycyny, wybitni przedstawiciele lekarskiej profesji, w minionych sześciu dekadach świetnie przygotowali do pracy kilka pokoleń lekarzy, dentystów, farmaceutów, pielęgniarek, wykształcili znakomite kadry, wykreowali szkoły kliniczne, które dały początek nowym jednostkom w strukturze uczelni. Nasi prekursorzy wiedzieli doskonale, że aby zapalać innych, trzeba samemu płonąć, co podkreślał dobitnie wybitny uczony, pracujący w pierwszych latach powojennych w Lublinie profesor Ludwik Hirszfeld.Dziś lubelska medycyna akademicka kontynuuje dzieło swych przodków: powstały nowe specjalności, zostały utworzone kolejne kliniki, których nazwa nawet w najśmielszych marzeniach była ponad pół wieku temu nie do przewidzenia, znacznie rozszerzyły się szanse przywracania zdrowia oraz przedłużania ludzkiego życia. W zasięgu lekarskich możliwości znalazł się potężny oręż do walki z nieuleczalnymi dotychczas chorobami, wspierany przez genetykę, immunologię, farmakologię, transplantologię, inżynierię biomedyczną czy najnowsze odkrycia w dziedzinie medycyny, honorowane niejednokrotnie Nagrodą Nobla. Ogromny potencjał możliwości wniosła również bio- i nanotechnologia gwarantując nowe, lepsze, skuteczniejsze sposoby leczenia.Lubelskie szpitale uniwersyteckie to placówki najwyższego stopnia referencyjności, kliniki ostatniej szansy. Zdążają do nich udręczeni poważnymi chorobami pacjenci z województw ościennych makroregionu, a nawet z odległych od Lublina miast Polski. Tu, w trzech lecznicach akademickich pracują znakomici lekarze, promotorzy postępu w medycynie, konsultanci krajowi i wojewódzcy, przewodniczący krajowych i międzynarodowych towarzystw naukowych, słowem najlepsi wśród równych, których dziś prezentujemy, jako przedstawicieli głównego nurtu akademickiej medycyny klinicznej.Uczelniana baza lecznicza mocno zmienia swe oblicze. Trwa przebudowa i rozbudowa Samodzielnego Szpitala Klinicznego nr 1. To zakrojona na szeroką skalę potężna inwestycja wieloletnia, której wartość przekracza 300 mln zł i właśnie w jej ramach powstaje baza dla radioterapii, będącej kolejnym ogniwem rozwijanej od kilku lat onkologii akademickiej.Wciąż doskonalimy nauczanie medycyny, walczymy nieustannie o jakość kształcenia, przygotowujemy naszych absolwentów do pracy w zawodach medycznych, pod każdą szerokością geograficzną. Otwieramy uczelnię na świat, wymieniamy kadry akademickie z renomowanymi uczelniami europejskimi, zatrudniamy profesorów wizytujących, zdobywamy międzynarodowe granty naukowe. Lublin w oczach przybywających od 22 lat na studia medyczne w UM obywateli 53 krajów świata przeistoczył się z miasta wojewódzkiego w prawdziwą metropolię. Słowem, odpowiadamy na wyzwania współczesności, idziemy z duchem czasu, powiem więcej - nawet gonimy świat, nie czując kompleksów skracamy dystans do najlepszych, więc myślę sobie, że już coraz mniej krajów nam ucieka.

Prof. Andrzej Drop, rektor Uniwersytetu Medycznego w Lublinie